Tourette Sendromu (Tik Bozuklukları)
Tourette Sendromu Nedir?
Tourette sendromu, çocukluk döneminde başlayan, kişide istem dışı gerçekleşen, hızlı, yineleyici şekilde devamlı tekrarlanan ani hareketler veya seslerden meydana gelen tikler olarak ifade edilen nörolojik veya “nörokimyasal” kalıtsal bir rahatsızlıktır. Tourette sendromunun nedeni henüz tam olarak bilinmesede beynin motor hareket kısmının düzenlendiği bazal ganglion denilen bölümdeki nörokimyasal bir düzensizlikten kaynaklandığı düşünülmektedir. Birey yaşadığı hareketlerin ya da seslerin tekrarlanması durumunu karşı konulamaz bir deneyim olarak yaşar ardından bir rahatlama hissi yaşar aynı hapşurma gibi kontrol altına alamadığımız bir refleks olarak düşünebilirsiniz .
Tourette sendromlu kişiler, normal bir zekâ seviyesine sahiptir. Her tik Tourette sendromu değildir. Tik sahibi olan bir kişiye Tourette sendromu tanısı konulması için tiklerin bir yıldan uzun süredir devam ediyor olması ve tiklerin süreklilik göstermesi gerekir. Bununla birlikte bireylerde obsesif kompulsif bozukluk ve hiperaktivite-dikkat eksikliği gibi psikolojik rahatsızlıkların varlığı da teşhis sırasında hekimlerin dikkat ettiği noktalar arasında bulunmaktadır.
Sık görülen tikler arasında kafa sallama, kaş-göz oynatma, göz kırpma, hayvan sesleri çıkarma, boyun çevirme, göz devirme, diş gıcırdatma, omuz silkme, yüz buruşturma, kötü söz söyleme, küfür etme gibi belirtiler görülebilir.
Tourette Sendromu Kimlerde Görülür?
Özellikle 4-6 yaşlarındaki çocuklarda ilk belirtiler gözlenir ve “Nörobiyolojik”, kalıtsal bir hastalık olarak bildiğimiz Tourette sendromu, kızlara oranla erkeklerde daha sık rastlanır. 10-12 yaşlar arasında ortaya çıktığında ise hastalık daha hızlı ilerleme gösterebilir. Araştırmalar , ergenlik sonrası hastaların dörtte üçünde Tourette sendromu şiddeti azaldığını, yetişkinlerde ise şiddetli gözlemlenen Tourette sendromuna çok nadir rastlandığı görülmüştür.
Çocuklarda görülen Tourette sendromunun belirtilerinin erken fark edilmesi hastalığın tedavisinden bile önemlidir bunun nedeni çocukta gösterdiği belirtiler yüzünden çevresi tarafından alay edilmeye ve dışlanmaya neden olabilir. Bu gibi durumlar çocuğun hayatının kısıtlanmasına ve sosyal olarak içe çekilmesine neden olabilir. Özellikle ailenin bu davranışları takip etmesi ve uzman bir hekimden yardım alması aynı zamanda nasıl bir yaklaşım sergilemeleri gerektiği hakkında bilgi sahibi olmaları bu süreçte çok önemlidir.
Yapılan araştırmalarda hastalığın kalıtsal olduğu ortaya konulmuş ve genetik faktörlerin yanı sıra strese neden olan durumların da tikleri tetiklediği gözlemlenmiştir. (Sınav kaygısı, yorgunluk, heyecan, ailevi durumlar, anne-babanın çocuğa karşı yanlış tutum sergilemesi, panik, tiklerin şiddetini ve sayısını arttırır). Aynı zamanda çocuğa tikleri yüzünden yapılan baskılar sonucu kendini bir süre bastırabilir ama bunun sonucunda tiklerinin artmasına neden olabilir.
Tourette Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı için doğrudan uygulanabilecek kan ya da idrar testi, görüntüleme yöntemi gibi tekniklerin bulunmamasından dolayı uzman hekimlerin bile Tourette Sendromu tanısı koymakta bazı zamanlarda oldukça zorlandığı görülmektedir. Fakat çok şiddetli sendromlar için tomografi ve EEG gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanıldığı bilinmektedir .
Tourette Sendromunda Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Belli belirsiz olan hafif tikler zamanla kendiliğinden geçebilir ve tedavi gerektirmez. Fakat tikin şiddeti bireyin duygularını ve sosyal hayatını olumsuz etkiliyorsa tedavi edilmesi gerekir.
Tedavinin şekillenmesi bireye göre (yaşına, klinik bulgularına, hastalığın şiddetine ve hastaya verdiği rahatsızlığa) göre planlanır. Tourette sendromunun şiddetine göre bireyin tedavisinde psikolojik destek, terapinin yeterli gelmediği durumlarda ise ilaçlı tedavi uygulanmaktadır.. Farklı hobilerle uğraşmak ve yoga-meditasyon yapmak da Tourette sendromunun şiddetini azaltır
PSİKOLOG BURAK UYSAL
